Bài viết QUYÊN TÍ THANG – ÍCH KHÍ HOẠT HUYẾT KHU PHONG TRỪ THẤP
Tác giả: Ths.Bs. Trịnh Văn Cường
Có lẽ trong hệ thống các bài thuốc xương khớp Quyên tý thang chỉ nổi tiếng sau mỗi Độc hoạt tang ký sinh. Gần như bất kỳ thầy thuốc nào học về YHCT cũng đã từng nghe nói hoặc đã ứng dụng qua bài thuốc này. Nếu Độc hoạt tang ký sinh hay Tam tý thang mạnh về đau vùng chi dưới thì Quyên tý thang mạnh về điều trị đau vùng chi trên như viêm quanh khớp vai, đau cổ vai cánh tay,… Trong bài viết hôm nay xin được cùng với các thầy thuốc tìm hiểu về bài thuốc này.
Quyên tý thang có tác dụng ÍCH KHÍ HOẠT HUYẾT KHU PHONG TRỪ THẤP, đặc biệt là đau nhức phong thấp vùng vai gáy, vai, cánh tay; bài thuốc gồm có 9 vị thuốc (tam khương = khương hoàng, khương hoạt, sinh khương)
“Tam khương Xích thược Hoàng kỳ, Phòng phong Cam thảo Đương quy Táo tàu”. Chứng phong tý có các loại tý ở gân xương, cơ, thịt, dinh vệ khác nhau. Nhưng tà xâm nhập không khi nào không qua dinh vệ, kinh lạc da thịt rồi mới vào đến gân xương. Cho nên nhân khi tà mới xâm nhập dùng các thuốc hòa dinh vệ, thông kinh lạc, tán phong thông bế thì tà khí tự giải.
CẶP 1: HOÀNG KỲ – PHÒNG PHONG – KHƯƠNG HOẠT
Trong bài này dùng HOÀNG KỲ là chủ lực để ích vệ khí cố biểu vệ, hoàng kỳ bổ vệ khí một cách trực tiếp, lập tức làm kiên cố hàng rào vệ khí. PHÒNG PHONG đi lục kinh lùng sục phong, đuổi cổ phong ra ngoài. KHƯƠNG HOẠT trừ phong hàn thấp vùng chi trên, đặc trị phong hàn thấp ở khoảng gân xương cơ nhục kinh lạc, vị cay đắng nên độ phát tán rất mạnh. Cặp ba vị hoàng kỳ, phòng phong, khương hoạt kết hợp với nhau vừa tấn công đuổi được tà khí ra ngoài, đồng thời làm vệ kiên cố, tường thành được vững chắc.
CẶP 2: KHƯƠNG HOÀNG – ĐƯƠNG QUY – XÍCH THƯỢC
KHƯƠNG HOÀNG là củ lớn của cây nghệ có tác dụng hoạt huyết chỉ thống cực mạnh vùng kinh lạc. Các chứng tý khi tà tấn công hay làm cho khí huyết ứ trệ gây ra chứng đau, khương hoàng là vị hoạt huyết ở kinh lạc dùng rất hay, vừa hoạt huyết lại vừa trừ phong hàn thấp. ĐƯƠNG QUY và XÍCH THƯỢC đều có tác dụng hành huyết hoạt huyết kiêm bổ huyết, làm dồi dào nguồn tàng trữ huyết ở can đồng thời làm tăng tác dụng của khương hoàng. Cặp ba vị khương hoàng, đương quy, xích thược lấy hoạt huyết hành huyết làm chủ lực bổ xung cho cặp 1, tăng cường tác dụng đánh đuổi tà khí ra ngoài.
CẶP 3: CAM THẢO – SINH KHƯƠNG – ĐẠI TÁO
Đây là cặp ba vị thuốc lấy điều hòa dinh vệ, ôn trung hòa tỳ vị làm chính. Cam thảo bổ trợ cho Hoàng kỳ tăng tác dụng ích khí. SINH KHƯƠNG làm vật dẫn, hòa dinh vệ dẫn thuốc đến các khớp. Đại táo trong bài này có thể dùng hoặc không dùng cũng được. Bởi vì bản chất bài này lấy hòa dinh vệ ích khí hoạt huyết làm chính mà cặp ba vị cam thảo, đại táo, sinh khương thì hòa dinh vệ tuyệt đỉnh (bộ ba này kết hợp thì gọi là xuất sắc luôn). Đại táo bổ trung khí, điều hòa các vị thuốc, ngoài ra do dùng Khương hoạt vị rất đắng nên dùng đại táo ôn trung hòa vị cho dễ uống.
Cả bài thuốc có tác dụng hòa dinh vệ, ích khí hoạt huyết khu phong trừ thấp ứng dụng rất hiệu quả với các bệnh lý viêm quanh khớp vai, hội chứng cổ vai cánh tay, … thể phong hàn thấp xâm nhập; trị chứng tý không do can thận hư nhưng bệnh về gân cốt uống vào hiệu quả nhanh và ngay lập tức.
