Bài viết MỘC QUA – VỊ THUỐC ĐÔNG Y GIÃN CƠ, GIẢM ĐAU MỎI GÂN CỐT – Tác giả: Ths.Bs.Trịnh Văn Cường
Đau và mỏi là hai triệu chứng rất phổ biến, nếu đau thì dễ chẩn đoán và ước lượng, thì mỏi là triệu chứng quá khó để ước lượng. Bệnh nhân đến thăm khám phản ánh không đau, không sưng, không viêm mà người cứ mỏi mỏi, vai mỏi, lưng mỏi. Đây là nhóm triệu chứng gặp khá nhiều, và phép chữa kể cả dùng thuốc hay không dùng thuốc đều có chung chỉ định là thư cân. Trong hệ thống thuốc YHCT có một số vị thuốc có tác dụng này. Cân ở đây bao gồm hệ thống gân cơ dây chằng, do bất kỳ một nguyên nhân nào đó làm cho hệ cân hoạt động quá mức thì nó sẽ có xu hướng co lại, bản chất đây là hiện tượng ngừng hoạt động mục đích là để giữ cho hệ cân được nghỉ ngơi, tình trạng này lặp lại nhiều lần sẽ gây ra mỏi. Thư cân có nghĩa là làm cho cân được thư thái, thư giãn.
Can chủ cân, thận chủ cốt. Can và Thận đưa khí huyết của nó ra nuôi dưỡng cân và cốt, can thận hư làm cho khí huyết không đầy đủ dẫn đến cân cốt không linh hoạt. Trong trường hợp này chủ yếu đề cập đến cân, can huyết hư không dưỡng được cân làm cho cơ co xơ hóa, gặp trong các trường hợp như thoái hóa đốt sống cổ, lưng, thắt lưng, vôi hóa dây chằng,… thăm khám thấy cơ co cứng, lật sật (xơ hóa). Các trường hợp này đa phần do can huyết hư không dưỡng được cân, nên khi hoạt động vận động rất chóng bị mỏi; can huyết thuộc âm nên bệnh nhân lại hay có biểu hiện nhiệt chứng. Mặt khác nữa cân không được can dưỡng đầy đủ nên rất dễ bị tà khí xâm nhập gây bệnh.
Mộc qua là quả chín già phơi sấy khô của cây mộc qua. Vị chua ôn đi vào kinh Can có tác dụng ích huyết thư cân hoạt lạc làm cho cân cơ thư thái dễ chịu, ôn thông kinh lạc. Đi vào kinh Tỳ có thể hóa thấp tiêu thực điều hòa trung tiêu, thấp tà trở trệ ở tỳ vị, can vượng gân co thì đều có thể dùng, đây là vị thuốc rất quan trọng của tỳ vị. Có thể nói vị chua của Mộc qua rất hay ở điểm thư cân giải cơ hoạt lạc, dùng rất hay với các chứng phong thấp tê đau, tay chân tê dại, ngang lưng đầu gối mỏi, gân cốt rã rời vô lực. Đây là một trong những vị thuốc dùng rất nhiều trong chuyên khoa xương khớp, đặc biệt hay phối hợp với các thuốc trừ phong thấp.
Vô hàn bất thành chứng tý, bệnh xương khớp dù ít dù nhiều đều liên quan đến hàn. Trong bệnh lý cơ xương khớp đau và mỏi là hai triệu chứng chủ yếu, đau thì chỉ thống, mỏi thì phải thư cân. Mộc qua vị chua chát tính ôn nên là vị thuốc đầu tay được ưu tiên sử dụng để giãn cơ. Hiệu lực trừ phong thấp của mộc qua không thể so sánh với các thuốc chuyên biệt trừ phong thấp, nhưng với tác dụng giãn cơ thì không ai thay thế được mộc qua. Đây là tác dụng trọng yếu cần phải nhớ khi nói về Mộc qua: thư cân (giãn cơ).
